Hasteko, antzinako idazkietan aipatutako hainbat ideia berriz gogoratuko ditut.

Hezkuntza, helduek beren ondorengoei, sortzen diren unetik, baloreak, jakintzak eta gaitasunak helaraztea da, beren giza taldearen kideak bilaka diten; hau da, hezkuntza sortu berria jendetzea da.

Hainbaten ustez, egokia izateko, hezkuntza ez dugu beste norbaiten esku utzi behar, gurasoek eta gure hurbilekoek zuzenki gauzatu behar dugu, ez dugu erakasleei, hezitzaileei edota bidelagunei delegatu behar, haurraren inguruko adin guzietako jendeek zuzenki gauzatu behar dugu.

Bizidunen bilakaeran duela hamar milaka urte gizakia agertu zenetik, duela oso gutxi arte, haurren hezkuntza molde horretan, hau da delegaziorik gabe, gauzatu zen. Gurasoek eta beren giza taldeak, belaunaldi berrien hezkuntza zuzenki gauzatzen zuten. Haurrek, beren komunitateko haurrekin, gurasoekin eta gainerateko kideekin, egunerokotasuneko une guziak biziz, haien baloreak, jakintzak eta gaitasunak naturalki eskuratzen zituzten. Bi hitzez: herria hezitzaile.

Gaurko herrien izaera arrunt ezberdina da. Herritarren arteko harremanak oso eskasak dira. Ekonomikoki, herria kapitalismoarekiko dependentzia osoan da eta politikoki estatuaren menpe da. Gurasoek, hezkuntzaren zati handi baten ardura erakasleei delegatzen diete. Eskolan haurrei helarazten zaizkien balore, jakintza eta gaitasunak ez dituzte gurasoek hautatzen. Gutariko hainbaten iritziz, zentzugabekeri hutsa.

Gauzak hola, hainbat gurasok, heziketari buruzko gure pentsamenduaren deskolonizazioan aintzinatuz, gure haurren hezkuntza erakasleei delegatu gabe gauzatzeko ahaleginak egitea erabaki genuen. Behartutako heziketa adinean sartu zirelarik, haurrak ez genituen eskolarizatu, ez ohizko eskoletan, ez eta ere eskola alternatiboetan. Eskolari alternatiba praktikan ezartzen hasi ginen. Eta horretan gaude.

Haurrek, beren ingurukoen jardueretan esku hartu nahi dute eta ingurukoen interesak bizi nahi dituzte, haur zaharragoek eta helduek osatzen dugun taldearen kide izan nahi dutelako. Jarduera horiek hurbileko giza taldea ezaugarritzen dutelarik, beraz balore sozial handia dutelarik, erakargarriak bilakatzen dira haurrentzat.

Haurrei transmititu nahi dieguna, etxekoek eta lagunek egunerokotasunean bizitzen duguna nagusiki izatea nahi dugu beraz. Ondorioz, belaunaldi ezberdinak biltzen dituzten espazioetan, guretzat garrantzi handia duten baloreak, jakintzak eta gaitasunak bizitzeko ahaleginak egiten ditugu. Bertan, haurren ikaskuntza prozesua, gure egunerokotasunean sakonki errotua da, gure bizi sozialari lotua da; haurrak, ikasketak ahalbidetzen dituzten hamaika testuinguruetan beste haurrekin eta helduekin harremanetan dira: etxean, landa eremuetan, karrikan, tailerretan… eta biltzarretan.

Joan den ekainean, ipar Iratiko sei herritako hamabost herritarren artean (Behorlegi, Mendibe, Lekunberri, Ahatsa, Buzunaritze eta Donazaharre) IRABIA ipar IRAtiko BIltzarrA sortu genuen. Ibar biltzar honen helburua, ekintza sozial, ekonomiko, politiko eta kulturalak egitea da.

Hizkuntzen aniztasuna humanitatearen altxorra denez, biltzarrean, eta biltzarrak antolatzen dituen ekintzetan, edozein hizkuntza erabil daiteke, baina lehentasuna euskarari ematen diogu, ahozkoan eta idatzian, euskarak, bizitzeko, lurralde bat nun lehentasunez erabiltzen den behar baitu. Biltzarretan eta ekintzetan, itzulpenak behar dituzten jendeek itzultzaileak atxemaiteko ardura berein gain hartzen dute.

Biltzarra hilabetean behin biltzen da; nahi duten herritar guziek esku hartzen ahal dute. Biltzar bakoitzaren bukaeran, bakoitzak etxetik ekarritako jakiak partekatuz elkarrekin bazkaltzen dugu.

Horra ekainetik hona burutu ditugun ekintza batzuk: Amets Arzallus eta Patxi Iriartekin bertso bazkaria, Euskal Herriko elikagai biologikoetan oinarritua; baratze bisita, “Barazki eta fruitu freskoak baratzean urte osoan” gaiaren inguruan; Isturitzeko harpe aurre-historiakoen bisita; hitzaldia “Euskara altxorra da” izenburupean; pantailen (internet mugikor, ordenagailu, joko elektroniko, telebista, tableta…)  erabilpenaren ondorioei buruzko gogoeta kolektiboaren abiatzea ;  Euskal Herriko Mus txapelketan esku hartzea… Aurreikusitako ondoko ekintzetariko batzu : datorren igandean, otsailaren 24an, GarHazi eguna, « Haziak ezagutu, ekoiztu, eskaini eta eskuratu » gaiaren inguruan ; martxo hasieran, fruitu arbolen kimaketari eta txertaketari buruzko eguna…

Pertsonalki, IRABIAren biltzarretan eta ekintzetan esku hartuz, garrantzitsuak zaizkidan baloreak bizitzen ditut: eztabaida eta ekintza kolektiboak, autonomoak, belaunaldi artekoak, ez-bortitzak, nagusiki euskarazkoak, giro onekoak, mundu mailako erronka handiei erantzuten dietenak; ibarreko eta beste eskualdeetako herritarren arteko topaketak, harremanak eta elkarlanak.

Nere ustez, erregularki elkartzen diren tokiko biltzar ttipietan erabaki kolektibo autonomoak hartzea, beste tokiko biltzarrekin elkarlanean, krisi sakonean den gure gizartean, besteen beharrak kontutan hartuz gure beharrei erantzuteko molde hoberena da. Gauzak hola, agian sortuko diren beste tokiko biltzarrekin laster elkarlana abiatuko dugula espero dut.

Euskal herri mailan, tokiko biltzarren sortzea eta haien arteko elkarlana abiatzea, euskal nazioa eraikitzeko molde egokiena dela pentsatzen dut. Ber gisan, beste nazioen biltzarrekiko eta elkargoekiko harremanak, internazionalismoa gauzatzeko molde hoberenak direla iruditzen zait.

Hezkuntza delegatu nahi ez dugulako eskolari alternatiba eraikitzen ari giren bezala, orokorkiago boterea delegatu nahi ez dugulako biltzarra eraikitzen ari gira. Eta jakina, biltzarretara eta biltzarrak antolatutako ekintzetara, gure zortzi eta hamaika urteko haurrekin goaz. Biltzarretara, liburu eta joko batzuk ekartzen dituzte, baina gehienetan ez dituzte zabaltzen ere eta biltzarrean esku hartzeko mahai inguruan jartzen dira. Belaunaldi guzietako jendeen arteko elkarrizketak arretaz segitzen dituzte eta usu beren iritziak adierazten eta ekintza proposamenak egiten dituzte: biltzarra hezitzaile.