Kalkulatzen da EAEn 4.500 pertsonak erabiltzen dutela keinu-hizkuntza. Entzumen urritasuna dutenak, berriz, 150.000 lagun inguru dira.
Askotariko arrazoiak egon daitezke entzumen urritasunaren jatorriaren atzean, eta jakinekoa da gorreria jaiotzatik etor daitekeela, baina baita ere beranduago ager daitekeela.

Kasua edozein izanda ere badaude egoera horretan aurkitzen diren familientzako lagungarriak diren hainbat erakunde eta elkarte. Gipuzkoako familiek, esaterako, eskura dute AransGi –Gipuzkoako Pertsona Gorren Familien Elkartea–.

“Gaur egun jaiotzen diren ume guztiei egiten zaie entzumen proba, ospitalean bertan. Garrantzitsua da gorreria kasuak ahalik eta azkarren detektatzea. Lehenago kasu gehienak ez ziren neska-mutikoak hizkera garatzeko adinera iritsi arte antzematen. Hau da, bi edo hiru urte bete arte. Orduan sumatzen zen zerbait ez zihoala ondo”, azaltzen du AransGi-ko kide eta irakasle Mercedes Iñarrak.

Gorreria izan daiteke sakona, erdi mailakoa edo arina, eta hiru kategoria horien barruan, gainera, ñabardurak daude. Hala, lehenengo egitekoa izaten da entzumen proba xeheagoak egitea eta gorreria maila baloratzea. “Ume oso txikietan ez da beti posible izaten aldagai asko daudelako eta batzuetan probek emaitza bat ematen dutelako eta beste batzuetan beste zerbait. Dena den, garrantzitsua da diagnostiko bat egitea; izan ere, horren arabera erabakiko dira eman beharreko hurrengo pausoak”.

Iñarraren esanetan gaur egun ez da batere arraroa zortzi edo bederatzi hilabeteko umea audifonoarekin ikustea.

Bide baten hasiera

Gorreria diagnostikatzen denean kolpe gogorra jasotzen dute familiek, eta espezialista ugarirekin egotea tokatzen zaie: otorrinolaringologoa, foniatra, protesista, logopeda…

Arreta zerbitzua ere behar izaten dute gehienek, batez ere, egoera ulertzeko, onartzeko eta aurrera nola egin ikasteko. “AransGi-n baditugu foniatrak, protesistak, logopedak, psikologoak… Arreta goiztiarra eta hezkuntza mailako jarraipena ere eskaintzen ditugu”, azaltzen du Iñarrak.
Hala, familiak eskatuz gero neska-mutikoen jarraipena egiten dute AransGi-n Haur Hezkuntzatik DBHko azken ikasturtera arte. “Batxilergoan eta ondorengo ikasketetan ere, bai kasu batzuetan. Eta baita ere ibilbide profesionala hasten dutenean”.

Familiei zuzendutako arreta zerbitzua ere badutela gaineratu du AransGi-ko kideak. “Azaltzen zaie seme-alabak zein zailtasun dituen, zer nolako baliabideak dauden, nola egingo dugun lan…”.

Familien kezka nagusiak

Guraso gehienen ardura nagusia izaten da ea seme-alaba hitz egitera iritsiko den. “Gaur egun eskura dugun teknologiarekin normalena izaten da entzumena asko hobetzea. Gero, lan sistematiko bat eginez ohikoena da aho hizkuntza modu funtzional batean garatzea. Dena den, argi izan behar dugu gorrek ez dutela guk bezain argi entzuten. Nahiz eta audifonoa edo inplante koklearra eduki egunean zehar informazio asko ez dute jasotzen.

Txiki txikitatik eta ordu oro galtzen dute informazioa, eta horren eraginez gauzak oker uler ditzakete. Ingurukoen egitekoa da hutsune horiek nolabait osatzea”. Iñarraren esanetan gorreria duen ume bat hizketan hasten denean ingurukoek pentsatu ohi dute ondo entzuten duela, baina ez da horrela. “Umeak hitz egiten duenez, eta kasu batzuetan oso oso ondo hitz egitera heltzen direnez, gurasoek pentsatzen dute gorreriak dagoeneko ez duela eraginik”.

Eskolan gerta daitezke horrelako informazio hutsuneak, edo familia elkartzen denean edo… Horregatik, garrantzitsua da ingurukoek oso kontuan hartzea gertutasuneko informazioa modu zuzenean eman behar dela. Hain zuzen ere, gazteek AransGi-n egiten dituzten saioen helburuetako bat izaten da ikastetxean jaso duten informazioa ondo jaso eta ulertu dutela ziurtatzea.

Proiektu elebiduna

Proiektu elebiduna eta kultura bikoa bultzatzen dute AransGi-n. “Bi hizkuntza erabiltzen ditugu txiki txikitatik; keinu-hizkuntza eta aho hizkuntza bat. Hasieratik jartzen ditugu umeak keinu-hizkuntzarekin kontaktuan, eta joaten dira bereganatzen. Taldea osatu izan denean ingurukoentzako edo senitartekoentzako ikastaroak ere egin izan ditugu, baina gaur egun ez daukagu horrelakorik. Donostiako, Bilboko eta Gasteizko elkarteetan egoten dira horrelakoak”, azaltzen du Iñarrak.

Oso garrantzitsua deritzote baita ere gorreria duten umeak elkarrekin egotea. “Uste dugu garrantzitsua dela gorrak gorrekin kontaktuan egotea, eta bi komunitateetako kide izatea; gorren komunitatekoa zein entzuten dutenen komunitatekoa”.

Erabakigarria da nortasuna garatzeko orduan, eta baita ere garapen emozionalerako. “Kontaktuan egoteak ekartzen du beste gor batzuk ikustea eta ezagutzea izan txikiak izan helduak… Eta emaitza hobeak izaten dituzte. Bi esparru horietan mugitzen direnek oreka emozional hobea garatzen dutela ikusten ari gara”.

Entzumen galera berantiarragoak

Gorreria ez da beti jaiotzatikoa. Gertatzen da entzumenarekin jaio eta gorreria gerora etortzea.Faktore asko egon daitezke horrelako kasuen atzean. Argi dagoena da prozesua ez dela guztiz berdina izaten. “Hemen erabakigarria da aho hizkuntza garatzeko denbora egon den edo ez, eta horrekin batera idazmena eta irakurmena menperatzerik izan den”. Izan ere, irakurketaren bitartez informazioa beste modu batera heltzen da. “Gaztaroan edo helduaroan gor geratutako kasuetan esku-hartzea bestelakoa izaten da”.

Argazkia: Alireza Attari.