Heriotza haurrekin izeneko Facebook perfila du Naroa Martinezek eta lagungarri izan daitezkeen hainbat erreminta eskaintzen ditu bertatik neska-mutikoekin heriotzaren gaia lantzeko. “Gai tabua da helduentzako eta baita ere gure gizartean. Ume txikiak, nolabait, ez daude kutsatuta eta aukera ematen badiegu naturaltasun osoz hitz egiten dute heriotzaz”, ohartarazten du.

Adituaren esanetan asko dugu umeengandik ikasteko. “Helduen artean askotan ihesa egoten da bateren baten heriotza gertatzen denean. Umeek, aldiz, txikiak direnean naturaltasun osoz hartzen dituzten bai heriotza bai heriotzarekin lotuta dauden emozioak. Esango nuke kutsatu gabe daudela. Koxkortzen doazen heinean gertatzen da hori. Helduok asko dugu des-ikasteko”.

Naroa Martinezek uste du neska-mutikoei aukera eta tokia ematen bazaie heriotzari buruz hitz egiteko naturaltasunez egiten dutela. “Noski, jakinekoa da ez direla sentimendu alaiak, baina ez nuke txarrak direnik esango; izan ere, bizi beharreko sentimenduak dira. Emozio negatibotzat ditugu, eta okerra da”, azaltzen du.

Adituak dio kontua hemen ez dela gaia ondo edo gaizki lantzen dugun. Kontua da orokorrean ez dugula gaia lantzen. “Estali egiten dugun gai bat da, eta gezurrak edo eufemismoak erabiltzen ditugu. Esan ohi dugu, esaterako, betiko lo gelditu da edo bidaia luze batean joan da… Ez dira egia eta sinismenak, nire ustez, beste kontu bat dira. Sinismenak baditugu aurrera horiekin, baina argi utzita sinismenak direla. Baina eufemismoak erabiltzen baditugu azkenean umeek ulertzen dute ez dela benetako bertsioa erabiltzen, ez dela egi osoa esaten eta hor sortzen dira  aipaturiko komunikazio arazoak”.

Egoerak baliatu

Naroa Martinezek gomendatzen du heriotzari buruz hitz egiteko sortzen zaizkigun aukerak baliatzeko. “Hildako animaliak, ondokoari aitona edo amona hiltzen bazaio… Hildakoak eta heriotza egunerokotasunean dauzkagu eta aukera horiek baliatu behar ditugu heriotzari buruz hitz egiteko. Liburuak eta pelikulak ere balia daitezke, baina gaia lantzeko. Ez pelikula ipini eta listo!”.

Gertuko heriotza bat gertatzen denean beti egin beharko da dolu prozesua adituaren esanetan. “Baina aurretik zerbait landu badugu, eta kontzientzia hartu badugu, eta gure gertuko pertsonekin gaiari buruz hitz daitekeela baldin badakigu samurragoa egingo zaigu bidea bai guri eta bai gure etxeko neska-mutikoei”.

Hitz egiteko prest egotea

Zergatik atzeratzen dugu umeekin heriotzari buruz hitz egiteko unea? Martinezek dio helduak ere prest duela une horretarako. “Helduok ere prest egon behar dugu umeak triste jartzen badira guk eutsi ahal izateko. Azkenean, dolu prozesuan bagaude eta uneren batean egoerak gainezka egiten badigu ez diogu umeari behar duen segurtasun eta lasaitasun sentsazioa emango. Horrek, noski, ez du esan nahi emozioa etortzen bada ukatu egin behar dugunik. Malkoak etortzen bazaizkigu ba atera daitezela, baina egia da prest eta indartsu egon behar dugula umeak eusteko”.

Martinezek argi du hitz egin beharra dagoela heriotzari buruz eta baita ere gure heriotzari buruz. “Hausnarketa hori egin behar da hor bide handia egiten delako. Heriotzaren gaiari buruz lan egiteak ez du zertan esan nahi beti triste egon behar dugunik”.

Argazkiaren iturria: Oihaneder Euskararen Etxea

Naroa Martinezekin elkarrizketa entzungai.