Arrasateko AED elkarteak antolatuta, Joxe Mari Agirretxe ‘Porrotx’ herrian izan da Euskaraz zergatik? galderari erantzuten. Helduendako saioa izan da eta pailazoak azaldu du euskara ez dela bakarrik komunikazio tresna. Balio batzuk transmititzen dituela eta lanean jarraitu beharra dagoela esan du herri euskaldun bat lortzeko bidean. Bere ibilbidearen berri ere eman du artistak.

“Lasarte-Oriako naiz ni. Eskola nazionaletan ikasitakoa eta gazteleraz. Aisia eta lagunartea ere gazteleraz nuen. Hala, nire kale-hizkuntza gaztelera zen, eta nahiz eta etxean euskaraz egin aitak bazuen kezka bat gazteleraz ondo ikasi eta egin genezan. Berak Michelin enpresan oso gaizki pasa zuen euskaraz inork gutxik egiten zuelako eta gazteleraz ez zelako oso ongi moldatzen”, azaldu du Arrasaten Joxe Mari Agirretxe ‘Porrotx’-ek.

“Euskaraz ere egiten genuen etxean eta moldatzen nintzen, baina trakets. Hamasei urte bete nituenean ahots zerutiar bat entzun eta AEK-n eman nuen izena. Bost urte eman nituen alfabetatzen eta magisteritza euskaraz egin nuen ikasketa ibilbide guztia gazteleraz egin ondoren. Hemezortzi urterekin hasi nintzen euskaraz ikasten. Ederra, ezta?”.

“Kontua da magisteritza euskaraz ikasten hasi eta euskalgintzan murgiltzen ere hasi ginela. Eta orduan Lasarte-Orian talde bat sortu zen: Lasarte-Oria berreuskaldun dezagun euskara taldea. Gu ekintzaileak ginen: autobusen letreroak eta kale izendegiak euskaratu, eta ikusten zena aldatzen saiatu ginen”.

“Orduan, pentsatu genuen haurrentzat ere lanean hastea. Euskara alaitasunez kalera ateratzea eta Olentzeroren jaialdia egiten hasi ginen. Ederra! Horrela eman genituen urte batzuk. Urteak aurrera egin ahal, ordea, konturatu ginen jaialdiak luze jotzen zuela eta umeak ezin zirela hainbeste denbora geldirik egon. Orduan, bost urtera, pentsatu genuen pailazoz jantzi, kasetean lauzpabost kantu grabatu gero abesteko, eta Olentzerori bihurrikeriak egitea. Egun bateko abentura behar zuenak jarraipena izan zuen eta sei hilabetera Euskararen Egunerako Olentzeroren jaialdian moduan txorakeri batzuk egingo ote genituen galdetu ziguten. Animatu ginen eta Usurbildik ere deitu ziguten! Eta konturatu gabe horrela abiatu ginen ametsetako bide batean eta ezer gutxi jakinda”.

“Sketx klasikoak egiten eta beste batzuei kopiatuz hasi ginen. Artisau jaio ginen! Baina, haurrak guk saioetan egindako bihurrikeriak egiten hasi ziren etxeetan, eta konturatu ginen eredu ere baginela. Orduan pentsatu genuen ‘euskara eta alaitasuna’ horretan ari gara, baina hezitzaileak ere bagara ere eredu ere bai. Egin ahal genezake beste zerbait?”.

“Orduan kopiatzen bakarrik ez, poliki-poliki sortzen ere hasi ginen eta kantuak egiten. Hasieran umeen gustukoak diren gauzen inguruan eta gaiak agortutakoan bestelako gai batzuk lantzen, lan sozialagoak: baserria eta inguruan genituen gaiak”.

“Berehala konturatu ginen herrigintzak eta gai horiek eskaintzen zigutela iturri amaigabe bat. Gai bakoitza lantzen hasi orduko zerrenda bete egiten zitzaigun. Familiaren gaia ere landu genuen gertutik jasotako proposamen bat medio”.

Elkarteen mundua

“Elkarteen mundua ezagutzen hasi ginen: Ume Alaia, Gehitu, Agipase, Beroa, eta Aspanovas… Haiek deituta egin genuen saio bat eta hasi ginen ospitaletara joaten gaixorik dauden haurrei bisita egitera. Bisita horietako batean erabaki genuen hurrengo urtean Marimotots-i mototsak eroriko zitzaizkiola eta minbiziaren gaia landuko genuela”.

“Guretzat mugarri bat izan zen Aspanovas eta gainerako elkarteak ezagutzea. Zer da umorea? Umorea izan daiteke txiste bat, barre algara bat… baina umorea guretzat beste zentzu bat hartzen hasi zen. Umorea da jarrera bat egunerokotasunean har dezakeguna. Etxetik irribarre bat margotuta ateratzea, alegia. Jarrera eraikitzaile bat bizitzari aurre egiteko. Errespetuzko jarrera bat. Jarrera baikor bat mundua aldatzera eramango gaituena egunerokotasunean gauza txikietatik abiatuta. Horixe da umorea!”.

Kultura eraldatzailea da

“Eta kultura eraldatzailea da! Elkarrekin kantatzea, elkarrekin literatura txokoan aritzea, elkarrekin dantza egitea, idaztea, irakurtzea, entzutea… Lasarte-Oria aldatu egin du kulturak eta pentsatzen dut berdina gerta daitekeela beste hainbat lekutan. Kultura eraldatzailea da. Oso inportantea da eta ez dakit behar den garrantzia ematen zaion”.

“Euskaraz egitea da bizipoza. Marimototsen gurasoak kanpotik etorritakoak dira. Behin esnatu zen eta konturatu zen euskaraz egin zuela amets. Ez du sekula ahaztuko egun hori”.

“Ziurrenik uste baino gehiago gara euskaraz aritzen garenak: kantatzen, antzerkian, dantzan, kirola egiten, irakurtzen… Inurriak gara baina elkartuta indartsuak! Eta esan bezala bizi euskaraz! Gozatu euskaraz!

Maite zaituztegu pila pila patata tortilla!”

Joxe Mari Agirretxe ‘Porrotx’