Haurtzaroan ohikoak diren gaixotasun askok arnasbideei eragiten diete eta eztularekin edo doministikuekin kanporatzen diren listu tanten bidez kutsatzen dira. Barizela, hotzeria edo gripea, ahoeria, tosferina, elgorria, eskarlatina eta megaloeritema ditugu hizpide. (Consumer aldizkaritik).
Captura de pantalla 2016-06-07 a las 10.24.45
Barizela eta elgorria haurtzaroko gaixotasunak direla esaten da. Oso kutsakorrak dira eta oso erraz pasatzen dira haur batetik bestera. Espainiako Pediatria Elkarteak dioenez (AEP), haurrak gero eta txikiagoak direla hasten dira eskolan eta “agente infekziosoen eragina gero eta goiztiarragoa eta indartsuagoa izaten da”; ondorioz, “ia saihestezina da behin eta berriz agertzea hotzeria, gastroenteritisa, konjuntibitisa, larruazaleko infekzioak… eta horietako asko sukarrarekin, gainera”.
Lehenbiziko sintomak sumatu baino lehen transmititzen dira arnasbideetako gaitz asko, eta horrek zaildu egiten du prebentzioa. Edonola ere, AEPk adierazten duenez, “garai hori ia saihetsezina da, pasa beharrekoa, eta haur normalek arazo handirik gabe gainditzen dute”.

Honako zazpi gaixotasun hauek dira ohikoenak:

1. Barizela
Oso kutsakorra da. AEP-ren esanetan, herrialde epeletan, 20 urte bitarteko hamar lagunetatik bederatziri erasaten diete. Gaitza izan ez duen norbait gaixo dagoen beste norbaitekin bizi denean, %80 eta %90 artekoa izaten da kutsatzeko aukera. Gaixo dagoenari pikorrak, anpuluak eta zarakarrak ateratzen zaizkio gorputz osoan, eta azkura handia ematen dute. Sukarra ere eragiten du eta, batzuetan, baita buruko mina ere, ondoeza, goitika egitea eta goserik eza. Eztula edo doministiku egitean ahotik botatzen diren listu tanten bidez kutsatzen dira gehienetan ingurukoak.

Gaitz onbera izaten da eta berez sendatzen da egun batzuen buruan (astebete inguru behar izaten du). Tratamenduaren helburua sintomak arintzea izaten da. Kontu handia eduki behar da haurrak ez diezaion bere buruari minik eman azkura egitean, gerta daiteke-eta marka batzuk gelditzea edo larruazaleko infekzioren bat hartzea.

2. Hotzeria eta gripea
Hainbat alditan harrapatu daitezke bizitzan zehar, batez ere neguan. Honako hauek izaten ditu sintoma nagusiak: kongestioa, mukiak ugaritzea, eztula, eta gripearekin, sukarra ere bai. Ahotik kanporatzen den listuaren bidez kutsatzen dira bi gaitz horiek (hitz egitean eta, batez ere, eztula eta doministiku egitean kanporatzen denaren bidez), baina eskuen bitartez ere egin daiteke: norbaitek ahoa edo sudurra ukitu eta gero beste norbait ukitzen duenean.

Badira sendagaiak gaitz horien sintomak arintzeko. Prebentzio neurriak hartzea da ez kutsatzeko bidea, adibidez ez gerturatzea gaixo dagoen norbaitengana edo ez ukitzea haiek erabilitako edalontziak, toallak edo bestelako objektuak; horrekin batean, eskuak maiz garbitzea komeni izaten da eta logelak eta toki itxiak haize-berritzea.
3. Ahoeria
Hori ere birus batek eragiten du eta pikorrak azaltzen dira larruazalean; ondorioz, barizela dela uste izaten da batzuetan. Pikor horiek, ordea, ez dute azkurarik ematen, eta haurrek hobeto eramaten dute. Normala izaten da gaitza agertu aurreko egunetan haurrak sukarra eta ondoeza ere izatea. Listu tanten bidez ez ezik, gorozkien bidez ere kutsatzen da gaitz hau. Horregatik, oso garrantzitsua da helduek maiz-maiz garbitzea eskuak, batez ere pixoihala aldatu ondoren (batez ere, urtebete eta hiru urte arteko haurrei eragiten die gaitz honek).
Gaitz hau birus batek baino gehiagok eragiten duenez, behin baino gehiagotan harrapa daiteke, barizela ez bezala.
4. Tosferina
AEPk nabarmentzen du oso gaitz kutsakorra dela eta oso arriskutsua ere bai haurtxoentzat, bereziki lau hilabete baino gutxiago dituztenentzat. Infekzioaren lehen sintomak hotzeria eta sukarra izaten dira, baina oso azkar egiten du okerrera eta pneumonia ager daiteke, arnasa eten egin daiteke, konbultsioak hasi daitezke eta heriotza ere eragin dezake.
Pediatren esanetan, kasuak ugaritu egin dira 2010. urteaz geroztik, eta kasuen %40k urtebetez azpiko haurrei erasan diete. Gaitz hau saihesteko modurik onena izaten da amak txertoa hartzea haurdunaldian, 27. astetik aurrera. Haurra ere immunizatu egingo da bere bizitzako lehen hilabeteetarako, eta bi hilabete egin ondoren, hartu ahal izango du berari dagokion txertoaren lehen dosia. Beste prebentzio neurri bat izaten da inguru hurbileneko gainerako helduek ere txertoa hartzea, AEP-ren arabera haurrekin bizi diren helduek kutsatuta sortzen baitira kasuen %83.
5. Elgorria
Negel ugari eta nabarmenak agertzen dira, aurpegian lehenbizi, eta ondoren gorputz guztira zabaltzen dira. Beste sintoma batzuk izaten dira hotzeria gogor batenak eta sukarra ere bai.
Ez kutsatzeko modurik eraginkorrena txertoa hartzea izaten da. Elgorriaren aurkako txertoa beste bi gaixotasunen aurkakoarekin batean ematen da (hazizurriak eta errubeola), eta “hirukoitz
birikoa” esaten zaio; txertatze egutegi ofizial baten barnean dago. Oso eraginkorra da: AEP-ren arabera, “lehenbiziko dosiarekin, saihestu egiten da haurren %90ek bizitza osoan gaixotasuna izatea”.
6. Eskarlatina
Sintomen artean, anginak agertzen dira (faringoamigdalitis akutua), negelak larruazalean, sukarra eta azkura. Bi eta zortzi urte arteko haurrei eragiten die batez ere, eta, bereziki, neguan eta udaberrian. Listu tanta txikien bidez kutsatzen da (eztula edo doministiku egitean edo hitz egitean jaurtitzen ditugunak). Eskarlatina antibiotikoekin tratatzen da, gehienean penizilinarekin.
7. Megaloeritema
Gaixotasun arina da eta ez hain ezaguna, baina oso kutsakorra hori ere. Beste izen batzuk ere ematen zaizkio: eritema infekziosoa, bosgarren gaixotasuna eta “muturrekoaren gaixotasuna” ere bai, negel bat agertzen delako, batez ere masailetan, haurrak kolpe bat hartu balu bezala. Horretaz gain, sukarra eta ondoeza ere eragiten ditu. Onbera da, eta, hortaz, ez du tratamendurik behar izaten, eta gaixoa azkar osatzen da.

Albistearen eta argazkiaren iturria: Consumer aldizkaria. (46. orria)