Abenduan egindako adimen heziketari buruzko jardunaldi berezi batzuetan neuro-heziketa eta nerabezaroa izan zuten hizpide hainbat adituk. Rafael Benito psikiatrak nerabezaroan ematen diren bi faktoreri buruz egin zuen berba. Haren iritziz garunean ematen den garapen prozesu natural baten ondorioz dira bereziki suminkorrak nerabeak. Prozesu hori ondo ulertzea garrantzitsua da etapa horretan dauden nerabeen hainbat jarrera ulertzeko eta sasoi horretan beharrezkoak dituzten erremintak eskaintzeko.

Benitok azaldutakoaren arabera nerabezaroan bi prozesu neurologiko garrantzitsu ematen dira. Alde batetik, nerbio-sistemaren bigarren garapen prozesu bat ematen da. Pubertarora iristerakoan konexio neuronalen bigarren ugaritze bat gertatzen da, eta nerabezaroan zehar konexio neuronal horietako batzuk eten egiten dira. Hala, kantitatea baino kalitatea bermatzen da. Bestela esanda, nerabezaroan ezartzen dira helduaroan erabiliko ditugun konexio neuronalak.

Bestetik, nerabezaroan bizkortu egiten da garuneko zenbait guneren garapena. Izaten dira gozamenarekin zein plazerarekin lotutako garun atalak, baina baita ere antsietatearekin eta oldarkortasunarekin lotuta daudenak. Hasten dira biziago funtzionatzen eta horregatik lotzen dugu nerabezaroa etapa haserrekor edo suminkorragoarekin; izan ere, suminkortasun hori neutralizatzeko egitekoa duten garuneko arloak —garunaren zati frontalean— ez dira bizitasun berarekin garatzen. Hala, desoreka bat ematen da.

Nerabeak ondo pasatzeko, festa egiteko eta gozatzeko gogo handia du. Emozio eta esperientzia berriak behar ditu, baina baita ere sentitzen ditu modu oso bizian beldurra, antsietatea, panikoa… eta emozio horiek guztiak neutralizatu beharko lituzketen garun atalak ez daude oraindik behar moduan garatuta.

Oso garrantzitsua da nerabezaroaren aspektu horri arreta handia eskaintzea; izan ere, emozio horiek erregulatzeko tresnak eskaini beharko ditugu hezitzaileok. Horrekin batera, ahalegindu gaitezke emozioen erregulazioan eragiten duten emozio zentroak indartzen.

“Gertatu ohi da gurasoek edo hezitzaileek nerabeen zenbait jarrera heziketa arazoekin edo oldarkortasunarekin nahastea, baina jakin behar dugu kasu gehienetan eboluzio edo garapen kontuak direla”, esan du Benitok. “Argi eduki behar dugu nerabea suminkor ikusiko dugula sarri. Umore aldaketak izango ditu, oldarkortasunez jokatuko du eta sentituko du berehalako saritzearen premia. Hori ez da gertatzen nerabe problematikoa dugulako edo pertsonalitate arazoak dituelako. Garunaren etapa ebolutibo baten ondorioa da”.

Zelan jokatu

Hezitzaileen lehenengo egitekoa da prozesua ulertzea eta hortik abiatuta eskua hartu behar da nerabeari oldarkortasun hori kontrolatzeko erremintak eskainiz. “Bestela esanda, hain biziki sentitzen dituen emozio horiek erregulatzeko gaitasun auto-erregulatzaileak eskaini behar dizkiogu”, dio adituak.

Haurtzaroan egindako lana garrantzitsua da etapa honetan. Umearekin emozioen kudeaketa landu badugu erreminta batzuk izango ditu aurretik eskura. Adimen emozionala esaten dugun hori landu badugu aurretik, baliagarri egingo zaio nerabezaroan. Baina hala eta guztiz ere jarrera oldarkorrak izango ditu gazte horrek.

“Ez da etapa erraza. Egoera deserosoak eta zailak ematen dira nerabezaroan, eta hezitzaileon lana da erregulatzen laguntzea. Gure cortex frontala jarri behar dugu beraien eskura, beraiek ez dute eta oraindik nahikoa garatuta”, gaineratzen du. “Guk baditugu erremintak gure emozioak erregulatzeko, beraz erabili. Helduak ez badu auto-erregulatzeko gaitasunik ezingo dio nerabeari behar duen laguntza eskaini. Garrantzitsua da hezitzaileak emozioak erregulatzeko gaitasun egokia izatea”.

Nerabeak nerabeekin

Beste faktore bat sartzen da hemen jokoan. Nerabea egoera berean dauden beste nerabe batzuekin dagoenean gerta daiteke oldarkortasuna biderkatzea eta batak beste indartzea. “Nire ustez gurasoek muga argiak jarri behar dituzte. Beharrezkoa da gutxieneko muga batzuk ezartzea emozio horiek ez aztoratzeko. Drogak, alkohola, tabakoa, abiadura errepidean… gauza asko agertzen dira hor eta garrantzitsua da nerabeak emozioak kontrolatzen ikastea. Oldarkortasun hori kanporatzeko beste bide batzuk topatu behar dira: artea, musika, literatura… Edo kontrolatutako guneetara eraman behar dira: jarduera fisikoa, abentura kirolak… Eta egin behar da psiko-heziketa egokia toxikoak kontsumitzeak dituen arriskuez ondo informatuz, esaterako”.

Edukiaren iturria: padresformados.es

Argazkiaren iturria hemen.