Euskal Herrian ez dago modu ofizialean ama esnea dohaintzan ematerik. Esne-banku bat sortu beharko litzateke horretarako, eta nahiz eta Eusko Legebiltzarrak 2008an eman zion onarpena ekimenari zortzi urte geroago ez da gaian aurrerapausorik eman. Borondate politiko falta argudiatzen dute bultzatzaileek, eta gogorarazten dute ahuldade egoeran jaiotzen diren ume askorentzako —gaixoak edo goiztiarrak— berebiziko garrantzia izan dezakeen lehengaia harraskatik behera botatzen ari garela, litroka.

captura-de-pantalla-2016-09-30-a-las-10-10-18-1

Zortzi urte geldirik

Euskadiko Esnearen Ligako monitore Erne Unzurrunzagak eman dizkigu hainbat xehetasun. “Ez Euskal Autonomia Erkidegoan ez Nafarroan ez dago esne-bankurik. Mugaz bestaldean gertuen dagoena Bordelekoa da”, azaldu du. Badaude, ordea, Balear Uharteetan, Madrilen, Granadan, Valentzian, Gaztelan edo Galizian, eta bidean da Asturiasekoa. “Hemen oso berandu gabiltza. Atzean gelditzen ari gara. 2008an onartu zuen ekimena Eusko Legebiltzarrak, baina proiektua geldituta dago”.

Unzurrunzagak gogorarazten du Osasun Sailak 2008an jaso zuela Legebiltzarretik esne-banku bat martxan jartzeko agindua. “Hasi ziren non kokatu eztabaidatzen: Donostian, Bilbon… eta horretan korapilatu ziren krisia etorri eta egitasmoa bertan behera gelditu zen arte”. 2013an berriz eztabaidatu zuten gaia Legebiltzarrean, eta berriz jaso zuen Osasun Sailak egitasmoa martxan jartzeko agindua. “Kasu honetan baliabide pertsonal falta izan zen aitzakia, pertsonala formatu beharra zegoela eta abar. Aurten, 2016an, Gurutzeetako Ospitaleko erizain Maria Gartziak mugitu du gaia Change.org plataformaren bitartez, eta egun gutxian 15.000 sinadura lortu zituen. Pare bat hilabeteko epean Legebiltzarrean zen berriz ere gaia. Berriz eztabaidatu zuten, eta berriz onartu zuten esne-banku baten sorrera, baina egitasmoak gauzatu gabe jarraitzen du”.

Ama esnea dohaintzan

Ama batek bularra ematen badu eta ez badago inongo arazorik ateratzen duen bezain beste esne sor dezake, eta badira esnea dohaintzan eman nahi duten emakumeak. “Umeari bularra eman ondoren esnea ateratzeko tresna batekin gehiago ateratzen dute dohaintzan emateko”, azaltzen du Unzurrunzagak.

Bestelako kasuistikak ere egon daitezkeela azaltzen du adituak. “Demagun haur goiztiar edo oso goiztiar batek ezin duela bularra hartu, eta amak gorde egiten duela gailu batekin ateratako esnea. Esne hori pilatu egiten da eta dohaintzan eman daiteke. Oso maiz ematen ez den beste kasu bat da umea galdu baina esnea ateratzea erabakitzen duen emakumearena. Galdutako haurraren omenez hartzen dute esnea dohaintzan emateko erabakia edo besterik gabe esne produkzioa mozteko tratamenduek ez dute funtzionatu”.

Nortzuk dira hartzaileak?

Dohaintzan emandako ama esnearen hartzaile nagusiak ahuldade egoeran jaiotzen diren umeak dira, gehienbat gaixorik dauden jaioberriak edo goiztiarrak. “Jaioberri horientzako da bereziki garrantzitsua ama esnea hartzea”, azaltzen dute Euskadiko Esnearen Ligatik.

“Ama esnearen lixeriketa formula esnearen lixeriketa baino askoz ere errazagoa da. Gainera, formulako esneak ez bezala oso interesgarriak diren zenbait inmunitate elementu ematen dizkio jaioberriari. Gaur egun, badago egoera ahulean jaio edota ingresatuta gelditzen diren jaioberrien amak bularra ematera animatzeko joera, baina egiari zor laguntza oso gutxi ematen zaie emakume horiei. Umea ez bada gauza bularra hartzeko esne hori atera egin behar da, eta ikasi egin behar da kudeatzen. Emakumeak oso bakarrik uzten dira prozesu horretan”.

Ama esnea harraskatik behera, litroka

“Ni galdu egiten naiz sukalde politikoetan, baina ikusten dudana da 2008tik onespena jaso duen egitasmo batek ez duela zortzi urtean argia ikusi. Eta ez da kaxoi batean sartuta egon den gaia. Behin baino gehiagotan pasa da Legebiltzarretik eta jaso du onespena: 2013an eta 2016an, hain zuzen ere”, azaltzen du Unzurrunzagak. “Esnea dohaintzan emateko moduan dauden emakumeak esnea harraskatik behera botatzen ari dira, litroka. Jaioberri askorentzako oso garrantzitsua izan daitekeen lehengaia, hain zuzen ere. Emakume batzuk deitzen dute galdetzeko: Esne honekin zer? Eta ez dago erantzunik. Nik ere haur goiztiarra izan nuen, eta litroak bota nituen. Eta badakit ez naizela bakarra. Tamalgarria da”.

Unzurrunzagak Bordeleko esne bankuarekin harremanetan jarri zen Gipuzkoako emakume baten esperientzia du buruan. “Bordelera deitu zuen dohaintza egiterik zuen galdetzeko, eta esan zioten garraiolaria jarriko ziotela esnearen bila joateko, baina arazoa mugan sortu zen. Araudi bat dago indarrean, eta halako gaiekin ezin da muga hala nola igaro”.

Argazkiaren iturria hemen.