Askotariko familia erretratuak

Familia gurasobakarrak, familia homoparentalak, familia ugariak; eta gainerako familia mota guztiak. Askotarikoak dira aukerak, nahiz eta guztiek ez eduki denen partetik kontsiderazio hori, edo zenbaitek babes handiagoa aldarrikatu. Lau eredu ezberdin jaso ditu Goienak Puntua aldizkarian.

Familiaren Euskal Elkarteko (Sendia) presidente da Rosa de la Fuente: “Nire ustez, esparru pribatuko edozein antolaketa modu da familia; familiak hainbat egitura izan ditzake”. Eta izango ditu familia buru bat edo gehiago, askotarikoak izan daitezkeenak. Familia izateko baldintza da pertsona horiek, talde osoak, “bizitza proiektua” konpartitzea, De la Fuenteren arabera.
Baina ez ote da oraindik, gaur egun, familia eredu bat –aita, ama eta seme-alabez osatua– besteekiko nagusitzen? Eta ez bakoitzak familia berbari eman diezaiokeen adieran bakarrik, baizik eta baita, esate baterako, zenbait aukera edo eskubide izateko era bateko edo besteko giza-egituratako parte izatea erabakigarri izan daitekeen egoerei buruz ari garelarik ere. “Oraindik errezelo asko daude familia ereduen aniztasuna onartzeko; izan ere, diskurtso moralista baten [aita-ama eta seme-alaben eredua aldarrikatzen duena] atzean ezkutatuta, irizpide politiko eta ekonomizistak” jarraitzen direla dio Sendiako presidenteak. Horrez gain, dio, norberak aukeratuta edo halabeharrez, familia mota bateko kide izateagatik ez dela zilegi pobrezia edo bazterketa egoeran erortzeko aukera gehiago izatea.

Pobrezia eta bazterketa

Sendiako presidente izateaz gain, Euskadiko Familia Gurasobakarren Elkarteko presidente ere bada Rosa de la Fuente. Europako joerari jarraituz, gisa horretako familiak hemen ere gero eta gehiago direla dio, eta familia gurasobakarra zer den zehazten du: gizon edo emakume heldu bat buru duena, seme-alabekin –edo bakarrarekin–; eta burua bakarra izan daitekeela askotariko arrazoiengatik –berak hala erabakita; bikotea banandu delako; bietako bat hil delako; preso dagoelako; kanpora bizi izatera joan behar izan duelako…–. Orokorrean, askotariko herrialdeetan, familia gurasobakarren %95 edo gehiagotan burua emakumea izaten dela dio De la Fuentek, eta hori lotuta dagoela “Mendebaldean oso fenomeno soziologiko garrantzitsua den pobreziaren emakumetzearekin”, familia gurasobakarren egoera normalizatuta egon ez eta “pobrezia eta bazterketa arrisku handiagoa” dutelako, “estigmatizatuak” izatearen eta sistemaren “onarpen faltaren” ondorioz. Eta hori gertatu ei da, orain arte, boterearen “eredu ekonomikorako” ez zelako interesgarri familia egitura hori: horregatik “inposatu” omen du bere familia eredua; orain, berriz, botere ekonomikoak familiak “atomizatu” nahi dituela dio De la Fuentek, atomizatuta “kalteberago” direlako eta, adibidez, lan arloan “baldintza prekarioak”, halabeharrez, onartzera behartzen dituelako.

Familien egituraketari buruzko kontrola botere ekonomikoak izan dezan eragotziz, “egin behar dena da bizitza publikoa, ekonomikoa eta laborala moldatu pertsonen eta familien uneko egoeretara”, dio, eta ez alderantziz: “Ezin da izan kafesnea denentzat”. Aldarrikatzen ditu, adibidez, diskriminazio positibo neurriak, gutxiagotasun egoeran daudenentzat, familia eredu jakinetako kideentzat, beketarako edo babestutako etxebizitzetarako aukera izaterakoan, esate baterako; edo lanaren eta familiaren arteko kontziliazioa errazteko neurriak.
Lehendik hona, zenbait gauza lortu direla dio: “Konstituzioak esaten du adingabe guztiak berdinak direla legearen aurrean. Ni hasi nintzenean, zilegi ziren eta zilegi ez ziren seme-alabez hitz egiten zen; hori astakeria da –pentsio bat ez jasotzea-eta ekar zezakeen–”. Garrantzitsuena seme-alaben ongizatea dela dio. “Lortu ditugu zenbait aurrerapen inportante legean, kode penalean, baina berdintasun soziala falta da oraindik, ez dadila izan familia mota baten aldeko jarrera irizpide ekonomizistengatik. Bakoitzaren askatasuna errespetatu behar da, nahi duen bezala bizi dadin bere bizitza pribatuan eta bizitza publikoan”.

Familia ugariak

Familia gurasobakarrak, homoparentalak… Edozein familia mota izan daiteke, aldi berean, familia ugaria. Eta familia ugariek ere badituzte euren aldarrikapenak. Hirukideko zuzendari Natalia Diez-Caballerok benetako familia politika eskatzen die erakundeei, Europarekin bat eginez eta lau urteko agintaldiek eragiten duten epe motzerako ikuspegia gaindituta. Familia ugariekiko, “belaunaldi erreleboa eta gizartearen etorkizuna bermatzen dutenekiko”, ez dago behar besteko aitortzarik eta laguntzarik, Diez-Caballeroren esanetan: “Ez gara ohartzen ze inportantzia duen Euskadi gazteago bat izateak, eta gehiago arduratu behar ginateke, gizartearen zahartzearen ondorioz, belaunaldi piramidea iraultzen ari dela ikusita. Seme-alabak benetako ondasuna dira”.

Erreportajea osorik hemen: Puntua004-Familiak