Identifikazio goiztiarraren garrantzia adimen gaitasun haundiko haurretan
Garrantzitsua da oso adimen gaitasun haundiko haurrak ahalik eta azkarren identifikatzea, era horretan beraien hainbat jokaera hobeto ulertuko bait dugu eta garapen emozional, sozial eta akademiko egoki bat izateko komeni zaien heziketa mota eskaini ahal izango diegu.
“Amatxo, gauzatxo bat nahi nuke soilik: irakasleek pentsatu dezatela une batez nola sentitzen naizen.”
(Julen, 5 urte)
Garrantzitsua da oso adimen gaitasun haundiko haurrak ahalik eta azkarren identifikatzea, era horretan beraien hainbat jokaera hobeto ulertuko bait dugu eta garapen emozional, sozial eta akademiko egoki bat izateko komeni zaien heziketa mota eskaini ahal izango diegu.
Gaian aditua den Miraca Gross-ek (1998) dioen gisan, haur batek hitz-etorria badu, mugikortasun goiztiarra eta irakurtzen azkar ikasten badu, ez da bere gurasoen presioren ondorio, adimen gaitasun haundiarekin zerikusia duen goiztiartasun naturalaren erakusle baizik.
Izan ere, gaitasun haundiko haur gehienek txiki txikitatik erakusten dituzte esanguratsuak diren hainbat ezaugarri. Hori dela eta komenigarria da gurasoak adi egotea haurraren lehen urteetan, beraiek bait dira haurra hobekien ezagutzen dutenak eta hauek bost urterarteko ezaugarririk ohikoenak :
1. Normalean jaio eta lehen egunetik garapen motorra eta arreta goiztiarra izan ohi dituzte.
“Jaio bezain azkar burua altxatu eta tente mantentzen zuen.”
“Jaio eta berehala begiak guztiz ireki eta adi adi begiratzen zidan.”
“Lehen egunetik soinuak nundik zetozen begira jartzen zen.”
2. Arreta, behaketa eta memoriarako gaitasun izugarria.
“Urte bete eta erdirekin ipuinak arreta haundiz entzuten zituen, bat irakurtzen amaitu orduko beste bat eskatuz; eta beste bat, eta beste bat,…”
3. Gehienetan eskolan hasi baino lehen ikasten dute irakurtzen, edo oso denbora gutxian eta oso hiztegi aberatsa eta irakurzaletasun haundia izan ohi dute.
“Ikastolara joan aurretik, gosaltzen dabilela, libururen bat irakurtzen egon ohi da.”
“Urte bete eta erdirekin ganorazko elkarrizketa bat izateko gai zen.”
“Bi urterekin pertsona nagusi batek bezela hitzegiten zuen, “hala ere” edo “baizik eta” bezelako hitzak erabiliz.”
4. Txiki txikitatik jakin-minez betetako galderak egiten dituzte eta ez dira edozein erantzunekin konformatzen. Erantzuna, gainera, momentuan jaso nahi izaten dute, itxaroteko astirik gabe. Honela zioen haur batek horren zergatia azalduz:
“Gero agian ahaztu egingo zait galdetzea eta jakin gabe geldituko naiz.”
Lau urteko beste haur batek:
“Zer da eta nola sortzen da elektrizitatea?”
“Zer da grabitate indarra?”
“Nola sortzen da haizea?”
“Nork eta nola asmatu zuen lehen motorra?”
5. Inguratzen dituzten munduarekiko sentsibilitate haundia eta ardura izugarria dute.
Lau urterekin honela dio neskato batek:
“Hil ondoren berriz jaioko bagina, nun eta nolakoak jaioko ginateke?”
“Zertarako egin behar dira hauteskundeak?”
“Nola zulatu da ozono kapa?
6. Pertzepzio-heldutasunaren eta memoria bisualaren garapen goiztiarra.
7. Sormen haundia, oso garatua, beren ipuin, jolas eta marrazkietan agerian gelditu ohi dena.
8. Gauza berriak ikasteko gaitasun izugarria, batzuetan eskolako esperientzia oso mantsoa eta errepikakorra gertatzen zaielarik.
Honela zioen lehen aldiz ikastolara joan zen haur batek:
“Amatxo, zer “kakastolatara” bidali nauzu? Ez da ezer ikasten eta gainera haurrak oihuka eta korrika dabiltza.”
Honela bost urteko beste batek:
“Zertarako joan behar dut ikastolara bertan ezer ikasten ez badut?”
“Aspertuta nago marrazkiak margotzeaz; nik ikastea nahi dut.”
Esan behar da normalean haur hauek oharkabean pasatzen zaizkiela irakasleei, etxean eskolarekiko haserrea eta gogorik eza erakusten dutelarik eta batzuetan “depresio txikiak” ere izaten dituztelarik.
Edonorentzat ere garrantzitsua bada ulertua izatea sentitzea, are gehiago haur batentzat eta, zer esanik ez, hain sentiberak diren adimen gaitasun haundiko haur hauentzat. Identifikazioaren helburua ez da haurra etiketatzearena, guraso eta hezitzaileek haurraren ezaugarriak ezagutu eta behar duen heziketa eskaintzearena baino. Adimen gaitasun haundiko haur batek garapen emozional eta sozial egoki bat izan dezan beharrezkoa da bere gaitasun kognitiboa zaindu eta elikatzea, bere jakinmin, galdera eta hausnarketak kontutan hartu eta berauei ahalik eta erantzunik egokiena emanez.
Urtetan bestelakorik pentsatu izan bada ere, hainbat ikerketek agerian utzi dute badagoela adimen gaitasun haundiko haurrak lau urterekin identifikatzerik. Haur bat ebaluatzeko momenturik onena 4 eta 8 urte artean dago (Silverman, 1986) eta beraz, txiki txikitatik zoriontsu izateko heziketa egoki bat eskeini diezaiokegu; guraso eta hezitzaileon esku dago.
