Pertsonen ilean bizi diren intsektuak dira zorriak, txist egitean xurgatzen duten odoletik bizi dira eta oso ohikoak dira eskola adinean. Askok uste du eskola garaia amaitu eta oporrak iristen direnean amaitu egiten direla zorriak, baina hori ez da horrela. Zorriak urte osoan barrena daude, eta ugaritu egiten dira udazkenean eta udan. Agustin Rodriguez pediatrak hainbat argibide eman ditu Puntua aldizkarian.
Edozein pertsonak, edozein adin duela izan ditzake zorriak. Baina jakinekoa da, era berean, arrisku talde nagusia haurtzarotik nerabezarora artekoa dela. Eta pedikulosi agerraldiak eskolaren testuinguruan eta ikasturte bitartean gertatzeak eraman gaitzake pentsatzera zorri-haztegiak direla, baina hori erabat zirkunstantziala da: azpimarratu behar da zorriak pertsonen buruan bakarrik aurkitzen direla. Ez daude inolako ingurune zehatzetan, umeak dauden inguruneetan baizik. Zorriak dituzten umeek eskola lagatzen dutenean, zorriak eurekin doaz etxera, udako kanpalekuetara…
Nola kontagiatzen dira?
Buruko zorriak hartzeko modurik ohikoena da infestatuta dagoen pertsona batekin kontaktu zuzena, burutik bururakoa, izatea. Zorria ile batetik bestera oso erraz pasatzen da. Ez dute salto egiten, ezta hegan ere; beraz, benetako kontaktua egon behar du zorriak ilea oratu ahal izateko.
Infestazio berri hori ninfa bakarrak edo ugaltzeko gaitasunik ez duen –ernaldu gabekoa– zorri heldu batek eginez gero, molestia txiki bat baino ez du eragingo eta zorria hiltzen denean amaituko da. Aldiz, ernaldutako eme baten kasuan, bakarra nahikoa izango litzateke benetako infestazioa eragiteko. Izan ere, bartzak lagatzen has daiteke eta zorri belaunaldi berria abiatu.
Behin ilera iritsita, zorria oso azkar hazten da eta arrautzak buru-azaletik gertu lagatzen ditu. Zorri eme bakoitzak sei-hamar bartz jartzen ditu egunean; zortzi-hamar egunera zorria aterako da arrautzatik eta berehala hasiko da ziztatzen; eta bi astera heldu bihurtuko da eta ugaltzen hasiko da. Hortaz, ugaltzeko duen gaitasuna eta pertsona batetik bestera igarotzeko duen erraztasuna dira hain samur zabaltzeko arrazoia.
Ez da higiene kontua
Oso kontuan hartzekoa da, bestalde, zorriak izatea ez dela higiene txarraren seinale eta ez da lotsarazteko arrazoia izan behar. Nahiz eta egunean hiru aldiz garbitu ilea, horrek ez die axola zorriei. Are gehiago, errazago ora daitezke ile garbiagora. Dena den, kontuan hartzekoa da garbitasunak infestazioa prebenitu ez arren, garbitasunik ezak areagotu egin dezakeela eta baita iraunkorrago bilakatu ere.
Bestetik, neskek erraztasun handiagoa dute mutilek baino zorriak hartzeko: normalean, ile luzeagoa izaten dute, eta kontaktu bidezko transmisiorako aukera gehiago ere bai, ileko apaingarriak trukatzeko joera handiagoa dutelako.
Hazkura, sintoma agerikoena
Ume batek zorriak dituen jakiteko lehen sintoma buruan hazkura izatea da, nahiz eta batzuetan ez den hala izaten. Ohikoena da belarri ostean eta garondoan izatea hazkura.
Ikusteko zailak dira, buru-azaletik gertu egoten direlako, txikiak direlako eta ilearen antzeko kolorea dutelako. Horregatik, ondo argiztatutako ikuskapenaren ondoren bat bera ere ez bada ikusten, aurkitzeko modu egokiena da ilea krema leungarriarekin bustitzea –ezingo dira mugitu– eta orrazi estua erabiltzea.
Ile asko eta luzea izanez gero, orrazi estua pasa aurretik, korapiloak kentzea komeni da. Orrazia puntetatik sustraira pasatu behar da eta tarteka paper edo trapu zuri batekin garbitzea komeni da zorririk dagoen ikusteko. Buru osoa orraztu ondoren zorririk aurkitu ezean, seguruen ez dira egongo; egonez gero, normalean tamaina askotariko bost-hamar ateratzen dira.
Bartzak topatzeko ere argi ona behar da eta bista ona edo lupa bat. Ileari oso itsatsita egoten diren mota zuri txikiak dira eta lehen begiradan zoldarekin (kaspa) nahas daitezke. Bartzak badaude, zorriak egon izan diren seinale da.
Nola egin aurre?
Ez dago produkturik zorriak eta bartzak aldi berean desagerraraziko dituena. Zergatik? Ez dutelako zerikusirik. Teknika desberdinak erabili behar dira desagerrarazteko.
Botika erabiliena, bereziki, permetrina da %1en, kreman edo lozioan eta tratamenduaren urratsak honako hauek dira: ilea xanpuarekin garbitu eta sikatu; lozioa ilean eman, ondo igurtzi buru osoan eta hamar minutu igaro eta gero, ur epelarekin kendu –kontuz begiekin eta sudurrarekin–; ilea berriz garbitu ohiko xanpuarekin; ilea orraztu orrazi estuarekin, hildako zorriak eta batzak kentzeko; eta utzi ilea airera sikatzen.
Lehen aldi horren ondoren, komeni da hurrengo bi asteetan burua ondo begiratzea, eta, bartza edo zorririk ikusiz gero, eskuarekin kendu. Prozesu hori errepikatu egin beharko da bizirik dauden bartzak edo zorriak desagertu arte.
Zazpi edo hamar egunera errepikatu egin behar da tratamendua produktu berberarekin. Modu horretan, kendu ez ziren bartzetatik atera diren zorriak hilko dira. Ez da komeni produktu berbera bi asteren barruan hiru aldiz baino gehiago ematea.
Bartzak iletik askatzen laguntzeko, ura eta ozpina erabil daitezke (bakoitzeko kopuru bera)umeldutako toalla buruan jarrita, parasitoen kontrako tratamenduaren ondoren. 30-60 minutuz izan behar da toalla buruan.
Iruzkinik ez "Gainean ditugu zorriak"