Itsaso Pagoaga Zaloña

Galdera horrekin ekiten zion, ekainaren 14an  Lusia Dillnerrek The Guardian egunkarian idatzitako artikuluari. Eta artikulu hau aitzakiatzat hartuta haurraren jolas librea, arriskuaren kudeaketa eta gainbabesaz hitz egin nahiko nuke artikulu honetan

Artikulua irakurri eta berehala Leonore Skenazy estatubatuarrarekin gogoratu naiz. Izan ere, pare bat urte izango dira bere berri izan nuela. Skenazyk bederatzi urteko bere semeari, New Yorkeko metroan bakarrik ibiltzeko baimena ematen zion eskolara joateko. Eta horren ondorioz, Estatu Batuetako “Ama txarrena” izendatu zuten. Skenazyk, kikildu ordez, bere metodo hezitzailearekin aurrera jarraitu eta liburu eta blog bat idatzi zuen “Free Range Kids” (Haurrak askatasunean). Liburuak eta blogak esplorazioa, abentura eta irudimena defendatzen ditu haurraren espazio natural gisa. Horretaz gain, Discovery telebista katean “Munduko ama txarrena” izenburupean telebista programa bat gidatzen omen du.

Haurrak askatasunez esperimentatzeko eta beraien arriskuak beregain hartzeko bestelako ekimenak ugariak dira munduan zehar eta baso eskolak edo aire libreko eskolak izan daitezke horren adibide. Horrelako ekimenek, autonomia eta ikaskuntza pertsonala garatzeko aproposak direla defendatzen dituzte ekimenon bultzatzaileek. Adibidez, Kaliforniako Tinkering School eskola. Eskola honek udako kanpaldiak antolatzen ditu 6-16 urte bitarteko haurrentzat. Eta bertan haurrek lan tresna errealekin jarduten dute lanean: iltzeak sartu, egur zatiak mugitu, zerra elektrikoekin moztu etab. Erabiltzen dituzten lan tresnei esker, benetako eraikuntzak sortzen dituzte, errealak. Eta eskolako arduradunen esanetan, haurrek autonomia, ardura eta sormenean hobekuntzak izaten dituzte.

Beste adibide esanguratsu bat, Zelanda Berriko Lehen Hezkuntzako Swanzsor eskolak hartutako neurria izan daiteke. Eskola honek jolas orduan haurrek patinak erabiltzea, zuhaitzetara igotzea, txatarrarekin edota gurpil zaharrekin jolastea erabaki du. Hau da, jolas librearen aldeko apustua egin dute. Eta irakasleak ohartu dira ikasleak lanpetuago dabiltzala jolas orduan, konprometituago eta motibatuago. Ondorioz, haurren artean gatazka gutxiago sortzen dira.

Kontrako aldean, haurrak kotoi artean babesten dituen beste mundu bat dago. “Gainbabesaren mugara iritsi omen gara” (Bajo presión) izeneko liburuaren autoreak Carl Honoré-ren esanetan. Oinez ikasten dabilen haurrari kaskoa ipintzen diegu lesiorik izan ez dezan, katuka dabiltzan haurrei belaunetarako babesak ipintzen diegu, etxetik kanpora haurraren mugimendua kontrolatzeko kamera eta GPS gailuak erabiltzen dituzten gurasoak ere badira… eta horrela adibide gehiago aipatzen jarraitu dezakegu. Pentsa noraino iritsi garen.

Honoréren hitzetan hurrengo haur belaunaldia gatibualdian hezten omen gabiltza. Jakinekoa da gaur egungo jendartean arrisku berriak daudela baina paradoxa xelebrea ere badago: haurrak kotoi artean hezten ditugu, etxean mantenduz eta kalean jolasteko oztopoak ezarriz. Baina aldi berean, behar besteko ikuskapen barik, interneten edozein edukietarako jotzeko aukera ematen diegu.

Egoera honen aurreren, Honorék haurrak beraien adinerako zentzuzkoak diren arriskuak beraien gain hartzea defendatzen du. Haurrak fisikoki zein emozionalki osasuntsuagoak izan daitezen. Eta horretarako helduaren funtzioa, batik bat gidari izatea, babestea eta gainbegiratzea izan behar omen du. Baina gaur egungoa baino, moderazio gehiagorekin.

ARRISKU KONTROLATUAK

Baina non dago muga? 3 urteko haurra zuhaitzera gainbegiratu gabe igotzen utziko nuke? Edo labana erabilitzen? Eta 9 urteko haurra eskolara bakarrik joaten utziko nuke? Edota katuka hasi den haurrari belauneko babesak ipiniko nizkioke? Haurrak bizi behar dituen arrisku fisikoak zentzuzkoak eta helduek kontrolatzen dituztenak izan behar dira beti, Casesmeiro psikologoaren esanetan. Heldua arriskuaren balorazioa egitearen arduraduna da beti. Bidea gurutzatzea edota artaziak erabiltzen ikastea zerbait normala dela ulertzen dugu. Eta bi ekintza horiek, lagunduak izanda ikasten ditugu, arrisku txikienak beti presente egonda.

Laura Aut ISEP Clínic Barcelona-ko psikologoak onartzen du, babesetik gainbabesera pasa garela 20 urtetan. Lehen ohikoa zen haurrak bakarrik ibiltzea patinetan. Gaur egun, kaskoa, belaunetako babesak, eskumuturreko babesak, ukalondoetakoak etab. jartzen dizkiegu. Babestea ongi dago, baina neurrian.

Aipatutakoa haurraren jolas aldira ekarrita egoera ere antzekoa dela ohartzen gara. Izan ere, haurrak jolas parkeetan (hesitutako guneetan) jolastera eramaten ditugu eta helduok, hortxe egoten gara, presente. Batzuetan begira eta beste batzuetan; hori ez egin, horra ez igo, kontuz makilarekin etab. bezalako mezuak esan eta esan. Oso nekeza da, gaur egun haurrak jolas libreak kaleko espazio publikoan ikustea. Izan ere, espazio hori (pertsonena izan dena) batez ere motordun ibilgailuek bete dute. Pertsonentzako espazio publikoak gutxituz eta arriskutsuago bilakatuz.

itsasoItsaso Pagoagarekin izandako elkarrizketa artikulua oinarri hartuta.